મારા પ્રિય શાયર રઈશ મનીઆરની એક ગઝલ આજે માણીએ. આપણે જો મનથી નક્કી કરી લઇએ કે કંઈ વસ્તુ કરવી જ નથી ત્યારે આપણને કંઈને કંઈ નડે છે...આ નડવાની વાત રઈશભાઈએ બહુ સુંદર રીતે દરેક શેરમાં અલગ અંદાજ થી કરી છે..એમાંય સત્ય શોધનારના તરી જવાની વાત કે તણખલું બાજુમાં હોવા છતાં ડૂબી જવાની વાત તો ગઝલને એક નવી જ ઉંચાઈ આપે છે.
અડચણ નડે કદીક, કદી માર્ગ પણ નડે
પહેલાં તરસ નડે ને પછીથી ઝરણ નડે
નકશાઓ, સીમાચિહ્ન, ત્રિભેટા તો ઠીક છે
પગલાં નડે છે અન્યનાં, ખુદના ચરણ નડે
પડદા ઉપરના ચિત્રની પૂજા બહુ કરી
દર્શનની છે શરત કે પ્રથમ આવરણ નડે
તારી શકે છે સત્ય ફક્ત શોધનારને
છે શક્ય, તુજને હે અનુગામી! રટણ નડે
તરવું જો હો, તણખલું કદી ક્યાં દૂર હતું?
બાંધેલ બોજ જેવું મને શાણપણ નડે
લીટીની વચ્ચે મર્મ જડ્યો માંડ, બાકી તો-
ભાષા સમજવા જાઉં અને વ્યાકરણ નડે
શું ભેદ? આખું વિશ્વ વિરોધી બને અગર
શું ભેદ? આખા વિશ્વમાં એકાદ જણ નડે
માગે ઊતરતો ઢાળ સતત આપણી ગતિ
સમજી શકાય, કે પછી મેદાન પણ નડે
નડતરનું હોવું એ બહુ સાપેક્ષ ચીજ છે
આગળ વધી જવાનું નિરંતર વલણ નડે
ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો.... ગુંજારવ - ગુજરાતી કવિતાનો....
લેબલ ગુજરાતી કવિતા સાથે પોસ્ટ્સ બતાવી રહ્યું છે. બધી પોસ્ટ્સ બતાવો
લેબલ ગુજરાતી કવિતા સાથે પોસ્ટ્સ બતાવી રહ્યું છે. બધી પોસ્ટ્સ બતાવો
મંગળવાર, નવેમ્બર 25, 2008
રવિવાર, નવેમ્બર 23, 2008
પોતાની અદેખાઈ - સૈફ પાલનપુરી
સૈફ પાલનપુરીને યાદ કરીને પરંપરાની એક ગઝલ માણીએ.
તમારું પાત્ર આવ્યું- તો જ આવી છે કંઈક સરખાઈ
મને પણ જિંદગીની વાર્તા ત્યારે જ સમજાઈ
હું મારી દુર્દશા માટે તો કારણભુત છું પોતે
જુએ છે કેમ તેઓ આમ મારી સામે ગભરાઈ
ક્ષિતિજ પર આભ ધરતીનાં મિલન અંગે તમે યારો
મને ના પૂછશો કે હું ગયો છું ખૂબ વ્હેમાઈ
મલાજો સ્વપ્ન સાથેનાં સંબંધોનો રહ્યો એવો
તમે આવ્યાં નજર સામે છતાંએ આંખ મીંચાઈ
શું મારા વેશપલટામાં કોઈ ખામી રહી ગઈ'તી?
અરીસામાં મને મારી જ સૂરત કેમ દેખાઈ?
કોઈ ત્રીજું ન આવે આપણી વચ્ચે એ કારણસર
કરી લઉં છું હું પોતે મારી પોતાની અદેખાઈ
તમારું "સૈફ" આ સૌજન્ય પણ ભારે નિરાળું છે
સ્વીકારો છો તમારા પર તમારી ખુદની સરસાઈ
તમારું પાત્ર આવ્યું- તો જ આવી છે કંઈક સરખાઈ
મને પણ જિંદગીની વાર્તા ત્યારે જ સમજાઈ
હું મારી દુર્દશા માટે તો કારણભુત છું પોતે
જુએ છે કેમ તેઓ આમ મારી સામે ગભરાઈ
ક્ષિતિજ પર આભ ધરતીનાં મિલન અંગે તમે યારો
મને ના પૂછશો કે હું ગયો છું ખૂબ વ્હેમાઈ
મલાજો સ્વપ્ન સાથેનાં સંબંધોનો રહ્યો એવો
તમે આવ્યાં નજર સામે છતાંએ આંખ મીંચાઈ
શું મારા વેશપલટામાં કોઈ ખામી રહી ગઈ'તી?
અરીસામાં મને મારી જ સૂરત કેમ દેખાઈ?
કોઈ ત્રીજું ન આવે આપણી વચ્ચે એ કારણસર
કરી લઉં છું હું પોતે મારી પોતાની અદેખાઈ
તમારું "સૈફ" આ સૌજન્ય પણ ભારે નિરાળું છે
સ્વીકારો છો તમારા પર તમારી ખુદની સરસાઈ
ગુરુવાર, નવેમ્બર 20, 2008
ગઝલ - ચંદ્રેશ મકવાણા 'નારાજ'
ચંદ્રેશ મકવાણાની એક ગઝલ-
મારી સમજણના છેડા પર જેની પક્કડ ભારી છે,
મોડે મોડે જાણ થઈ એ માણસ ધંધાદારી છે.
જ્યાંથી છટકી માણું છું હું સાવ અજાણી દુનિયાને,
મારી અંદર છાની-છૂપી એક મજાની બારી છે.
કાલ સુધી મારી અંદર પણ એક મદારી ફરતો'તો,
કાલ સુધી મેં ઈચ્છાઓને નચવી નચવી મારી છે.
કટ કટ કટ કાપી નાખે દિવસો, દસકા, સૈકાને,
તોય ખબર ના પડે જરા આ સમય ગજબની આરી છે.
'નારાજ' કહી દો એ જણને જે તણખાથી પણ ધ્રૂજે છે,
કે મેં આંખના આંસુથી બળતી રાતોને ઠારી છે.
મારી સમજણના છેડા પર જેની પક્કડ ભારી છે,
મોડે મોડે જાણ થઈ એ માણસ ધંધાદારી છે.
જ્યાંથી છટકી માણું છું હું સાવ અજાણી દુનિયાને,
મારી અંદર છાની-છૂપી એક મજાની બારી છે.
કાલ સુધી મારી અંદર પણ એક મદારી ફરતો'તો,
કાલ સુધી મેં ઈચ્છાઓને નચવી નચવી મારી છે.
કટ કટ કટ કાપી નાખે દિવસો, દસકા, સૈકાને,
તોય ખબર ના પડે જરા આ સમય ગજબની આરી છે.
'નારાજ' કહી દો એ જણને જે તણખાથી પણ ધ્રૂજે છે,
કે મેં આંખના આંસુથી બળતી રાતોને ઠારી છે.
મંગળવાર, નવેમ્બર 18, 2008
ગઝલ - ખલીલ ધનતેજવી
આપણા જાણીતા શાયર શ્રી ખલીલ ધનતેજવીની એક ગઝલ.....
નવો મારગ મેં કંડાર્યો હતો ખુદ મારા પગલાથી,
ઘણી પગદંડીઓ ફૂટી પછી તો એ જ રસ્તાથી.
હશે, મારી ગઝલમાં ક્યાંક અંધારું હશે તો પણ,
ઘણા મિત્રોએ સળગાવ્યો છે દીવો મારા દીવાથી.
રદીફને કાફિયા સાથે ગજબની લેણાદેણી છે,
મને ફાવી ગયું છે વાત કરવાનું સહજતાથી.
કદી તેં હાંક મારી'તી ઘણા વર્ષો થયા તો પણ,
હજી ગૂંજું છું ઘુમ્મટ જેમ હું એના જ પડઘાથી.
ખલીલ, આ મહેફિલોમાં કાલ હું આવું કે ના આવું,
ફરક શું પડશે કોઈના અહીં હોવા ના હોવાથી.
નવો મારગ મેં કંડાર્યો હતો ખુદ મારા પગલાથી,
ઘણી પગદંડીઓ ફૂટી પછી તો એ જ રસ્તાથી.
હશે, મારી ગઝલમાં ક્યાંક અંધારું હશે તો પણ,
ઘણા મિત્રોએ સળગાવ્યો છે દીવો મારા દીવાથી.
રદીફને કાફિયા સાથે ગજબની લેણાદેણી છે,
મને ફાવી ગયું છે વાત કરવાનું સહજતાથી.
કદી તેં હાંક મારી'તી ઘણા વર્ષો થયા તો પણ,
હજી ગૂંજું છું ઘુમ્મટ જેમ હું એના જ પડઘાથી.
ખલીલ, આ મહેફિલોમાં કાલ હું આવું કે ના આવું,
ફરક શું પડશે કોઈના અહીં હોવા ના હોવાથી.
મંગળવાર, નવેમ્બર 11, 2008
ગઝલ - મનોજ ખંડેરિયા
શ્રી મનોજ ખંડેરિયાની એક ગઝલ માણીએ. જાણે શ્રી આદિલ મનસૂરીને પહેલો અને છેલ્લો શેર અર્પણ કર્યો હોય એમ લાગે.
જિંદગી દીધી નાશવંત મને,
પણ ગઝલ રાખતી જીવંત મને.
જ્યારથી રૂપ તારું ગાયું મેં,
જોતી રહી ઈર્ષ્યાથી વસંત મને.
શબ્દમાં કાયમી સળગવાની,
શું સજા મળી છે જ્વલંત મને.
આ હયાતી તો છે રહસ્ય-કથા,
આમ કહી દે ન એનો અંત મને.
માત્ર મેં તો લખી છે તારી વાત,
લોક સમજી રહ્યા છે સંત મને.
અંતમાં તેં વિખેરી નાખીને-
વિશ્વભરમાં કર્યો અનંત મને.
જિંદગી દીધી નાશવંત મને,
પણ ગઝલ રાખતી જીવંત મને.
જ્યારથી રૂપ તારું ગાયું મેં,
જોતી રહી ઈર્ષ્યાથી વસંત મને.
શબ્દમાં કાયમી સળગવાની,
શું સજા મળી છે જ્વલંત મને.
આ હયાતી તો છે રહસ્ય-કથા,
આમ કહી દે ન એનો અંત મને.
માત્ર મેં તો લખી છે તારી વાત,
લોક સમજી રહ્યા છે સંત મને.
અંતમાં તેં વિખેરી નાખીને-
વિશ્વભરમાં કર્યો અનંત મને.
રવિવાર, નવેમ્બર 09, 2008
જળને કરું જો સ્પર્શ - રમેશ પારેખ
મુક્તક
શેરડીનો લઈ ખટારો શહેર બાજુ જાય છે ?
ત્યાં તો ધમધોકાર કેવળ સેકરિન વેચાય છે
આંખમાંથી પંખી ખંચેર્યા પછી કરજે પ્રવેશ
એક ટહુકાથી નગર આખું પ્રદૂષિત થાય છે
ગઝલ
જળને કરું જો સ્પર્શ તો જળમાંથી વાય લૂ,
સોનલ, આ તારા શહેરને એવું થયું છે શું ?
ખાબોચિયાની જેમ પડ્યાં છે આ ટેરવાં,
તળિયામાં ભીનું ભીનું જે તબક્યા કરે તે તું?
પીડા ટપાલ જેમ મને વ્હેંચતી રહે,
સરનામું ખાલી શહેરનું ખાલી મકાનનું.
આ મારા હાથ હાથ નહી વાદળું જો હોત
તો આંગળીની ધારે હું વરસી શકત બધું.
પ્રત્યેક શેરી લાગે રુંધાયેલો કંઠ છે,
લાગે છે હર મકાન દબાયેલું ડૂસકું....
ટાવરને વૃક્ષે ઝૂલે ટકોરાનાં પકવ ફળ,
આ બાગમાં હું પાંદડું તોડીને શું કરું ?
આખું શહેર જાણે મીંચયેલી આંખ છે,
એમાં રમેશ આવ્યો છું સપનાની જેમ હું.
શેરડીનો લઈ ખટારો શહેર બાજુ જાય છે ?
ત્યાં તો ધમધોકાર કેવળ સેકરિન વેચાય છે
આંખમાંથી પંખી ખંચેર્યા પછી કરજે પ્રવેશ
એક ટહુકાથી નગર આખું પ્રદૂષિત થાય છે
ગઝલ
જળને કરું જો સ્પર્શ તો જળમાંથી વાય લૂ,
સોનલ, આ તારા શહેરને એવું થયું છે શું ?
ખાબોચિયાની જેમ પડ્યાં છે આ ટેરવાં,
તળિયામાં ભીનું ભીનું જે તબક્યા કરે તે તું?
પીડા ટપાલ જેમ મને વ્હેંચતી રહે,
સરનામું ખાલી શહેરનું ખાલી મકાનનું.
આ મારા હાથ હાથ નહી વાદળું જો હોત
તો આંગળીની ધારે હું વરસી શકત બધું.
પ્રત્યેક શેરી લાગે રુંધાયેલો કંઠ છે,
લાગે છે હર મકાન દબાયેલું ડૂસકું....
ટાવરને વૃક્ષે ઝૂલે ટકોરાનાં પકવ ફળ,
આ બાગમાં હું પાંદડું તોડીને શું કરું ?
આખું શહેર જાણે મીંચયેલી આંખ છે,
એમાં રમેશ આવ્યો છું સપનાની જેમ હું.
શુક્રવાર, નવેમ્બર 07, 2008
શ્રધ્ધાંજલી - આદિલ મન્સૂરી
આદિલ સાહેબની હમણાં અમદાવાદ મુલાકાત વખતે એમની સાથે કરેલું ડિનર અને પછી એમને મૂકવા ઢાલગરવાડના ઢાળે પણ ગયો હતો એ વીજળીના ઝબકારાની જેમ યાદ આવી ગયું જ્યારે એમના જવાના સમાચાર મળ્યા...પણ ઢાલગરવાડ એમને અમેરિકામાં કેટલું તીવ્રતાથી યાદ આવતું એ જુઓ.
કાંકરિયાની પાળે બેઠા
યાદોના અજવાળે બેઠા
આંખ જરા મીંચાઈ ત્યાં તો
ઢાલગરવાડના ઢાળે બેઠા
આખ્ખી દુનિયાને દોડાવે
કાંટાઓ ઘડિયાળે બેઠા
કાચા પાઠો પાકા કરવા
આદિલ ગઝલનિશાળે બેઠા
એમના આ બે શેર જુઓ-
તું બેઠો બેઠો જન્મનાં વરસો ગણ્યા કરે
ને મૃત્યુ તારા નામની ચાદર વણ્યા કરે
સામા મળે તો 'કેમ છો' ય પૂછતા નથી
એકાંતમાં જે મારી ગઝલ ગણગણ્યા કરે
એમની એક પ્રમાણમાં નવી-સવી ગઝલના (૨૦૦૬ની) છેલ્લા શેરથી એમને અંજલિ આપીએ-
અજવાળું રંગમંચ ઉપર પાથરી જુઓ
માણસ થવાનો આપ અભિનય કરી જુઓ
પ્રતિબિંબ આંખ ચોળતાં જાગી પડે કદાચ
દર્પણના અંધકારને દીવો ધરી જુઓ
એ તો પ્રચંડ ધોધ થઈને પડ્યા કરે
ને ધોધ વચ્ચે આપનું માથું ધરી જુઓ
મુઠ્ઠીમાં ક્યાં સુધી તમે સંતાડી રાખશો
આદિલ આ છેલ્લો સિક્કો હવે વાપરી જુઓ
કાંકરિયાની પાળે બેઠા
યાદોના અજવાળે બેઠા
આંખ જરા મીંચાઈ ત્યાં તો
ઢાલગરવાડના ઢાળે બેઠા
આખ્ખી દુનિયાને દોડાવે
કાંટાઓ ઘડિયાળે બેઠા
કાચા પાઠો પાકા કરવા
આદિલ ગઝલનિશાળે બેઠા
એમના આ બે શેર જુઓ-
તું બેઠો બેઠો જન્મનાં વરસો ગણ્યા કરે
ને મૃત્યુ તારા નામની ચાદર વણ્યા કરે
સામા મળે તો 'કેમ છો' ય પૂછતા નથી
એકાંતમાં જે મારી ગઝલ ગણગણ્યા કરે
એમની એક પ્રમાણમાં નવી-સવી ગઝલના (૨૦૦૬ની) છેલ્લા શેરથી એમને અંજલિ આપીએ-
અજવાળું રંગમંચ ઉપર પાથરી જુઓ
માણસ થવાનો આપ અભિનય કરી જુઓ
પ્રતિબિંબ આંખ ચોળતાં જાગી પડે કદાચ
દર્પણના અંધકારને દીવો ધરી જુઓ
એ તો પ્રચંડ ધોધ થઈને પડ્યા કરે
ને ધોધ વચ્ચે આપનું માથું ધરી જુઓ
મુઠ્ઠીમાં ક્યાં સુધી તમે સંતાડી રાખશો
આદિલ આ છેલ્લો સિક્કો હવે વાપરી જુઓ
બુધવાર, નવેમ્બર 05, 2008
તને મોડેથી સમજાશે- જિગર જોષી 'પ્રેમ'
રાજકોટના યુવા શાયર જિગર જોષીની એક લાંબી બહેરની ગઝલ. વૃધ્ધત્વ વાત કરી રહ્યું છે, જુવાની સાથે પણ એ કલમ પાછી એક યુવાનની છે.
'ઉદાસી ઢાંકવાની', 'ધ્રુજારી હાથમાં લઈને' વગેરેના ઉપયોગથી કવિએ તાજા કલમને સુપેરે અભિવ્યક્ત કરી છે.
સમી સાંજે, ઝુકી આંખે, બગીચે બાંકડે બેસી અને એકાંત પી જાવું....તને મોડેથી સમજાશે.
સમયસર ચાલવા જાવું, ઉદાસી ઢાંકવા જાવું અને ટોળે ભળી જાવું....તને મોડેથી સમજાશે.
અજાણી આ સફર વચ્ચે, અરીસાના નગર વચ્ચે, ન ગમતી સૌ નજર વચ્ચે અને આઠે પ્રહર વચ્ચે,
મળીને જાતને સામે, જરા અમથું હસી લઈને, ખુદીને છેતરી જાવું......તને મોડેથી સમજાશે.
ઘણાં વરસો પછી એવું બને, ગમતી ગલીમાંથી સહજ રીતે નીકળવાનું બને ધબકાર જૂના લઈ,
પછી મનગમતો ત્યાંથી સાદ આવે, યાદનો વરસાદ આવે પણ, ફરી જાવું...તને મોડેથી સમજાશે.
લઈ તિરાડ ચહેરા પર, ધ્રુજારી હાથમાં લઈને, સમયના ફૂલની ખૂશ્બૂ સતત આ શ્વાસમાં લઈને,
સફેદી થઈ, અરીસે જઈ, ધરીને મૌન હોઠો પર, નજરથી કરગરી જાવું...તને મોડેથી સમજાશે.
'ઉદાસી ઢાંકવાની', 'ધ્રુજારી હાથમાં લઈને' વગેરેના ઉપયોગથી કવિએ તાજા કલમને સુપેરે અભિવ્યક્ત કરી છે.
સમી સાંજે, ઝુકી આંખે, બગીચે બાંકડે બેસી અને એકાંત પી જાવું....તને મોડેથી સમજાશે.
સમયસર ચાલવા જાવું, ઉદાસી ઢાંકવા જાવું અને ટોળે ભળી જાવું....તને મોડેથી સમજાશે.
અજાણી આ સફર વચ્ચે, અરીસાના નગર વચ્ચે, ન ગમતી સૌ નજર વચ્ચે અને આઠે પ્રહર વચ્ચે,
મળીને જાતને સામે, જરા અમથું હસી લઈને, ખુદીને છેતરી જાવું......તને મોડેથી સમજાશે.
ઘણાં વરસો પછી એવું બને, ગમતી ગલીમાંથી સહજ રીતે નીકળવાનું બને ધબકાર જૂના લઈ,
પછી મનગમતો ત્યાંથી સાદ આવે, યાદનો વરસાદ આવે પણ, ફરી જાવું...તને મોડેથી સમજાશે.
લઈ તિરાડ ચહેરા પર, ધ્રુજારી હાથમાં લઈને, સમયના ફૂલની ખૂશ્બૂ સતત આ શ્વાસમાં લઈને,
સફેદી થઈ, અરીસે જઈ, ધરીને મૌન હોઠો પર, નજરથી કરગરી જાવું...તને મોડેથી સમજાશે.
સોમવાર, ઑક્ટોબર 27, 2008
નઝમ - મુકુલ ચોકસી
શુભ દિપાવલી અને નુતન વર્ષાભિનંદન સૌ મીત્રોને.
શ્રી મુકુલ ચોકસીની અમર "સજનવા" નઝમમાંથી થોડી પંક્તિઓ-
બે અમારાં દગ સજનવા, બે તમારા દગ સજનવા
વચ્ચેથી ગાયબ પછી બાકીનું આખું જગ સજનવા
હાથમાં હો આપના ઝળહળતી એક શમ્મા સજનવા
ને અમારા ઘાસના ઘરને ઘણી ખમ્મા સજનવા
જે ન હો પુરવાર તે સઘળું નથી કંઈ છળ સજનવા
આંખથી આગળનું જોતી હોય છે અટકળ સજનવા
મેં સળગતાં વર્ષોનો અણસાર એક આપી સજનવા
એકલી કેન્ડલ જલાવી, કેક નહીં કાપી સજનવા
રણ અને દરિયાઓ અંગેની બધી સમજણ સજનવા
જૂઠ ઠેરવશે અને ચાલ્યું જશે એક જણ સજનવા
જ્યાં ભર્યા'તા તારા કોરા કેશના કિસ્સા સજનવા
આજ એ ખમ્મીસના ખાલી છે સૌ ખિસ્સાં સજનવા
શ્રી મુકુલ ચોકસીની અમર "સજનવા" નઝમમાંથી થોડી પંક્તિઓ-
બે અમારાં દગ સજનવા, બે તમારા દગ સજનવા
વચ્ચેથી ગાયબ પછી બાકીનું આખું જગ સજનવા
હાથમાં હો આપના ઝળહળતી એક શમ્મા સજનવા
ને અમારા ઘાસના ઘરને ઘણી ખમ્મા સજનવા
જે ન હો પુરવાર તે સઘળું નથી કંઈ છળ સજનવા
આંખથી આગળનું જોતી હોય છે અટકળ સજનવા
મેં સળગતાં વર્ષોનો અણસાર એક આપી સજનવા
એકલી કેન્ડલ જલાવી, કેક નહીં કાપી સજનવા
રણ અને દરિયાઓ અંગેની બધી સમજણ સજનવા
જૂઠ ઠેરવશે અને ચાલ્યું જશે એક જણ સજનવા
જ્યાં ભર્યા'તા તારા કોરા કેશના કિસ્સા સજનવા
આજ એ ખમ્મીસના ખાલી છે સૌ ખિસ્સાં સજનવા
શનિવાર, ઑક્ટોબર 25, 2008
એક છોકરી - હરદ્વાર ગોસ્વામી
મીત્ર હરદ્વારનું એક છોકરી ગીત -
એક છોકરી ફરકી ગઈ ને વાવાઝોડું થ્યું'તું,
એ જ છોકરી તરસી થઈ ને સરવર ભેગું થ્યું'તું.
એક છોકરી બની છોકરી સૌને ઊગી મૂછ,
એ જ છોકરી નથી છોકરી છે ગીતોનો ગૂછ.
એક છોકરી ટહુકી ગઈને સૌનું નભ વરસ્યું'તું.
એ જ છોકરી તરસી થઈ ને સરવર ભેગું થ્યું'તું.
છાતીના પંચાંગે છલકે ચોઘડિયાઓ લાભ,
સોળ વરસ તો પવનપાંદડી ઓછું પડતું આભ.
એક છોકરી મલકી ગઈને મહેકનું મોં બગડ્યું'તું.
એ જ છોકરી તરસી થઈ ને સરવર ભેગું થ્યું'તું.
એનું સરનામું થાવાના, સૌને કેવા કોડ,
રાજમાર્ગ સમજીને બેઠા, સૌ પોતાને રોડ.
એક છોકરી વરસી નહીં ને વરસ મોળું ગ્યું'તું.
એ જ છોકરી તરસી થઈ ને સરવર ભેગું થ્યું'તું.
એક છોકરી ફરકી ગઈ ને વાવાઝોડું થ્યું'તું,
એ જ છોકરી તરસી થઈ ને સરવર ભેગું થ્યું'તું.
એક છોકરી બની છોકરી સૌને ઊગી મૂછ,
એ જ છોકરી નથી છોકરી છે ગીતોનો ગૂછ.
એક છોકરી ટહુકી ગઈને સૌનું નભ વરસ્યું'તું.
એ જ છોકરી તરસી થઈ ને સરવર ભેગું થ્યું'તું.
છાતીના પંચાંગે છલકે ચોઘડિયાઓ લાભ,
સોળ વરસ તો પવનપાંદડી ઓછું પડતું આભ.
એક છોકરી મલકી ગઈને મહેકનું મોં બગડ્યું'તું.
એ જ છોકરી તરસી થઈ ને સરવર ભેગું થ્યું'તું.
એનું સરનામું થાવાના, સૌને કેવા કોડ,
રાજમાર્ગ સમજીને બેઠા, સૌ પોતાને રોડ.
એક છોકરી વરસી નહીં ને વરસ મોળું ગ્યું'તું.
એ જ છોકરી તરસી થઈ ને સરવર ભેગું થ્યું'તું.
શુક્રવાર, ઑક્ટોબર 24, 2008
હઝલ- રઈશ મનીઆર
રુસ્વા સહેબની "કોણ માનશે" રદીફની બહુ જાણીતી ગઝલની જેમ, એ જ રદીફ પરથી, ગઝલના છંદ શાસ્ત્ર પર જેટલી ગંભીરતાથી કામ કરે છે એ જ રીતે હળવી ગઝલ- હઝલ પર કામ કરનાર શ્રી રઈશ મનીઆરની એક હઝલ.
પોત જ હું ગમાર હતો, કોણ માનશે?
એનો તો બહુ વિચાર હતો, કોણ માનશે?
ચુંબનનું ચિહ્ન ગાલ પર સમજે છે જેને સૌ,
ચંપલનો એ પ્રહાર હતો, કોણ માનશે?
લિપસ્ટિક ને લાલીઓ મહીં વપરાઈ જે ગયો,
મારો પૂરો પગાર હતો, કોણ માનશે?
જેના ઉપર હું ભૂલથી બેસી ગયો હતો,
સળિયો એ ધારદાર હતો કોણ માનશે?
પોત જ હું ગમાર હતો, કોણ માનશે?
એનો તો બહુ વિચાર હતો, કોણ માનશે?
ચુંબનનું ચિહ્ન ગાલ પર સમજે છે જેને સૌ,
ચંપલનો એ પ્રહાર હતો, કોણ માનશે?
લિપસ્ટિક ને લાલીઓ મહીં વપરાઈ જે ગયો,
મારો પૂરો પગાર હતો, કોણ માનશે?
જેના ઉપર હું ભૂલથી બેસી ગયો હતો,
સળિયો એ ધારદાર હતો કોણ માનશે?
ગુરુવાર, ઑક્ટોબર 23, 2008
ગઝલ - અમૃત "ઘાયલ"
પરંપરામાં પાછા જઇએ...અમૃત"ઘાયલ"ની એક ગઝલથી. એમને શુધ્ધ કવિતાથી મતલબ છે, પછી ભલે ને રાજાએ કરી હોય કે રંકે.
ટપકે છે લોહી આંખથી પાણીના સ્વાંગમાં !
કાવ્યો મળી રહ્યા છે કહાણીના સ્વાંગમાં !
આપણને આદિકાળથી અકળાવતું હતું,
લાવ્યો છું એ જ મૌન હું વાણીના સ્વાંગમાં !
પૂનમ ગણી હું જેમની પાસે ગયો હતો,
એ તો હતી ઉદાસી ઉજાણીના સ્વાંગમાં !
'ઘાયલ', અમારે શુધ્ધ કવિતાઓ જોઈએ,
દાસીના સ્વાંગમાં હો કે રાણીના સ્વાંગમાં.
ટપકે છે લોહી આંખથી પાણીના સ્વાંગમાં !
કાવ્યો મળી રહ્યા છે કહાણીના સ્વાંગમાં !
આપણને આદિકાળથી અકળાવતું હતું,
લાવ્યો છું એ જ મૌન હું વાણીના સ્વાંગમાં !
પૂનમ ગણી હું જેમની પાસે ગયો હતો,
એ તો હતી ઉદાસી ઉજાણીના સ્વાંગમાં !
'ઘાયલ', અમારે શુધ્ધ કવિતાઓ જોઈએ,
દાસીના સ્વાંગમાં હો કે રાણીના સ્વાંગમાં.
મારો કબીર છે - હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટ
સચિવાલયમાં જેટલા મોટા કામ કરે છે એવું જ કામ કલમ વડે કવિતામાં કરતાં હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટની એક ગઝલ. કબીર ચાદર વડે જો લોકોની જિંદગી વણતા હતા તો કવિ ગઝલ વડે એ કામ ના પાર પાડે?
મારી કને તો માત્ર આ મારું શરીર છે,
મારા બધાયે શ્વાસ તો જાણે ફકીર છે.
ખાલી આ મારી બહારની હાલતને ના જુઓ,
મારી ભીતરનો આદમી કેવો અમીર છે !
એમાંય પણ દેખાય છે સૃષ્ટિ આખીય તે,
આખું ભલે ન હોય ફળ, એકાદ ચીર છે.
છે કોણ કે બેસી રહ્યું છે રોકી શ્વાસને,
ખળ ખળ નદીનું વ્હેણ જુઓ કેવું સ્થિર છે !
એમાં જુઓ વણતો રહું છું રંગ સૃષ્ટિના,
મારી ગઝલના પોતમાં મારો કબીર છે.
કેવી મઝાથી ઝબકી રહી વીજ આભમાં,
પોતે ખુદાના હાથમાં જાણે લકીર છે !
મારી કને તો માત્ર આ મારું શરીર છે,
મારા બધાયે શ્વાસ તો જાણે ફકીર છે.
ખાલી આ મારી બહારની હાલતને ના જુઓ,
મારી ભીતરનો આદમી કેવો અમીર છે !
એમાંય પણ દેખાય છે સૃષ્ટિ આખીય તે,
આખું ભલે ન હોય ફળ, એકાદ ચીર છે.
છે કોણ કે બેસી રહ્યું છે રોકી શ્વાસને,
ખળ ખળ નદીનું વ્હેણ જુઓ કેવું સ્થિર છે !
એમાં જુઓ વણતો રહું છું રંગ સૃષ્ટિના,
મારી ગઝલના પોતમાં મારો કબીર છે.
કેવી મઝાથી ઝબકી રહી વીજ આભમાં,
પોતે ખુદાના હાથમાં જાણે લકીર છે !
મંગળવાર, ઑક્ટોબર 21, 2008
ગઝલ - ધ્વનિલ પારેખ
હાથતાળી રોજ આપી જાય છે સપનું,
એક ચહેરો સાવ ભૂંસી જાય છે સપનું.
દોસ્ત ! એને પામવાનો છે સહારો તું,
હું લગોલગ છું ને નાસી જાય છે સપનું.
કાચ જેવા આંસુનું દર્પણ બનાવીને,
કેટલાં પ્રતિબિંબ તોડી જાય છે સપનું.
આંખ જેવા સાંકડા મેદાનમાં યુદ્ધો,
એટલે તો દોસ્ત ! હારી જાય છે સપનું.
રોજ તારી આંખમાં આવીને શું કરવું ?
દોડતાં ક્યારેક હાંફી જાય છે સપનું.
એક ચહેરો સાવ ભૂંસી જાય છે સપનું.
દોસ્ત ! એને પામવાનો છે સહારો તું,
હું લગોલગ છું ને નાસી જાય છે સપનું.
કાચ જેવા આંસુનું દર્પણ બનાવીને,
કેટલાં પ્રતિબિંબ તોડી જાય છે સપનું.
આંખ જેવા સાંકડા મેદાનમાં યુદ્ધો,
એટલે તો દોસ્ત ! હારી જાય છે સપનું.
રોજ તારી આંખમાં આવીને શું કરવું ?
દોડતાં ક્યારેક હાંફી જાય છે સપનું.
સોમવાર, ઑક્ટોબર 20, 2008
રવિવાર, ઑક્ટોબર 19, 2008
અધવચ્ચે ઉભેલી સ્ત્રીનું ગીત- ઉદયન ઠક્કર
અધવચ્ચે ઉભેલી સ્ત્રીનું ગીત- ઉદયન ઠક્કર
કવિતા એ ફક્ત અમુક જ વિષય વસ્તુને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવતો સાહિત્ય પ્રકાર નથી. કોઇ પણ વિષયને લઈને એમાં જો કાવ્ય તત્વ સિધ્ધ થતું હોય તો એમાં કવિતા લખાવી જ જોઈએ. પછી ભલેને એ Extra Marital Affair - લગ્નેત્તર સંબંધ અને તેમાંય પરણેલી સ્ત્રીનો વિષય કેમ ના હોય, પણ જો સિધ્ધહસ્ત કવિ હોય તો આ વિષયમાંથી પણ કાવ્ય નિપજાવશે જ. અને કદાચ આ જ કવિની કલમની કસોટી છે અને આ ગીતમાંથી પસાર થાવ અને નક્કી કરો કે ઉદયન ઠક્કરની કલમે આ કસોટી પણ સુપેરે પાર પાડી છે. એક એવી પરણેલી સ્ત્રીની વાત જેને પતિ તો ખૂબ ગમે છે, તો ય મન ક્યાંક બીજે અટવાય છે. કારણ પણ ગીતમાં મળે છે- પતિ મીઠ્ઠો પણ સરવર જેવો છે અને સ્ત્રીની સાથે તાલ મીલાવી વહી શકતો નથી.....
મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.
મારા પૈણાજી કેરી હું સોડમાં સૂતી, ને મુઆ તારા ચ્હેરાને કાં ભાળું?
કશું કાંઠાઓ ભાંગીને આવે છે, હું એને રેતીના ઢૂવાથી ખાળું.
જો કે પૈણાનું સરવરિયું મીઠું, પણ વ્હેવાની ટેવ પડી ગઈ છે જાણે:
મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.
હું તો આ એ આંગણનું સાવ પાળેલું પંખી, ને પૈણાનાં દાણ ચણું, મીઠાં,
ને બૉલ પાછલે પરભાતે મેં ટહુકાઓ રીતસર હારબંધ ઊડતા દીઠાં !
કેમ પાંખ્યું ફફડે છે ? મેં તો માન્યું કે સહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે...
મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.
કવિતા એ ફક્ત અમુક જ વિષય વસ્તુને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવતો સાહિત્ય પ્રકાર નથી. કોઇ પણ વિષયને લઈને એમાં જો કાવ્ય તત્વ સિધ્ધ થતું હોય તો એમાં કવિતા લખાવી જ જોઈએ. પછી ભલેને એ Extra Marital Affair - લગ્નેત્તર સંબંધ અને તેમાંય પરણેલી સ્ત્રીનો વિષય કેમ ના હોય, પણ જો સિધ્ધહસ્ત કવિ હોય તો આ વિષયમાંથી પણ કાવ્ય નિપજાવશે જ. અને કદાચ આ જ કવિની કલમની કસોટી છે અને આ ગીતમાંથી પસાર થાવ અને નક્કી કરો કે ઉદયન ઠક્કરની કલમે આ કસોટી પણ સુપેરે પાર પાડી છે. એક એવી પરણેલી સ્ત્રીની વાત જેને પતિ તો ખૂબ ગમે છે, તો ય મન ક્યાંક બીજે અટવાય છે. કારણ પણ ગીતમાં મળે છે- પતિ મીઠ્ઠો પણ સરવર જેવો છે અને સ્ત્રીની સાથે તાલ મીલાવી વહી શકતો નથી.....
મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.
મારા પૈણાજી કેરી હું સોડમાં સૂતી, ને મુઆ તારા ચ્હેરાને કાં ભાળું?
કશું કાંઠાઓ ભાંગીને આવે છે, હું એને રેતીના ઢૂવાથી ખાળું.
જો કે પૈણાનું સરવરિયું મીઠું, પણ વ્હેવાની ટેવ પડી ગઈ છે જાણે:
મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.
હું તો આ એ આંગણનું સાવ પાળેલું પંખી, ને પૈણાનાં દાણ ચણું, મીઠાં,
ને બૉલ પાછલે પરભાતે મેં ટહુકાઓ રીતસર હારબંધ ઊડતા દીઠાં !
કેમ પાંખ્યું ફફડે છે ? મેં તો માન્યું કે સહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે...
મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.
શુક્રવાર, ઑક્ટોબર 17, 2008
પારિજાતનું ઝાડ- ભગવતીકુમાર શર્મા
વૃક્ષમાં ભગવાન જોઈને ભગવતીદાદા જ્યારે ભજન બનાવે ત્યારે કેવી સુંદર વાત બને છે!
હરિ તમે પારિજાતનું ઝાડ......
રહું છાંયડે ઊભો ને હું ઝીલું તમારા લાડ....હરિ.
શ્રાવણમાં આકાશ ઝરેને તમેય ટપટપ વરસો;
સુગંધભીની બાથભરી મુંને ચાંપો છાતી સરસો.
તમે ઊજળું હસો, મુંને તો વ્હાલપનો વળગાડ......હરિ.
ઓરસિયા પર બની સુખડ હું ઘસું કેસરી દાંડી;
ચંદન તિલક કરું તમને: મેં હોડ હોંશથી માંડી.
તમે મ્હેક થઈ કર્યો ટકોરો; ઊઘડ્યાં હૃદય-કમાડ.
હરિ તમે પારિજાતનું ઝાડ...........
હરિ તમે પારિજાતનું ઝાડ......
રહું છાંયડે ઊભો ને હું ઝીલું તમારા લાડ....હરિ.
શ્રાવણમાં આકાશ ઝરેને તમેય ટપટપ વરસો;
સુગંધભીની બાથભરી મુંને ચાંપો છાતી સરસો.
તમે ઊજળું હસો, મુંને તો વ્હાલપનો વળગાડ......હરિ.
ઓરસિયા પર બની સુખડ હું ઘસું કેસરી દાંડી;
ચંદન તિલક કરું તમને: મેં હોડ હોંશથી માંડી.
તમે મ્હેક થઈ કર્યો ટકોરો; ઊઘડ્યાં હૃદય-કમાડ.
હરિ તમે પારિજાતનું ઝાડ...........
ગુરુવાર, ઑક્ટોબર 16, 2008
ક્યાં વંચાય છે?- નીતિન વડગામા
મનોજ ખંડેરિયાના સાહિત્ય ખેડાણ પર ઉંડો અભ્યાસ કરનાર આ કવિ નીતિન વડગામાની ખુદની કલમની તાકાત તો જુઓ. અને એમનો મા પરનો શેર તો ખરેખર અદભૂત થયો છે.
પગ તળેથી સામટો આધાર સરકી જાય છે
એ જ ક્ષણથી આપણો આ દેહ ઢગલો થાય છે
શોધ યુગોથી સતત જેની અહીં કરતા રહ્યા
છેવટે એ તત્વ પાછું ક્યાં જઈ સંતાય છે?
પુસ્તકો કે પંડિતો પણ જે ન સમજાવી શક્યાં,
એક પળમાં આખરે એ ફિલસૂફી સમજાય છે.
ઝંખીએ સઘળું અહીં ભૂલી જવાના શાપને,
તોય પાછી એક ઘટના એમ ક્યાં વિસરાય છે?
કેદ કરવાની મથામણ માણસો કરતા રહે,
શ્વાસનું પંખી કદી ક્યાં પિંજરે પુરાય છે?
આંખની સાથે જ સમજણ પણ જરૂરી હોય છે
આ શિલાલેખો અમસ્તા એમ ક્યાં વંચાય છે? @
@ સદગત માતુશ્રીને........
પગ તળેથી સામટો આધાર સરકી જાય છે
એ જ ક્ષણથી આપણો આ દેહ ઢગલો થાય છે
શોધ યુગોથી સતત જેની અહીં કરતા રહ્યા
છેવટે એ તત્વ પાછું ક્યાં જઈ સંતાય છે?
પુસ્તકો કે પંડિતો પણ જે ન સમજાવી શક્યાં,
એક પળમાં આખરે એ ફિલસૂફી સમજાય છે.
ઝંખીએ સઘળું અહીં ભૂલી જવાના શાપને,
તોય પાછી એક ઘટના એમ ક્યાં વિસરાય છે?
કેદ કરવાની મથામણ માણસો કરતા રહે,
શ્વાસનું પંખી કદી ક્યાં પિંજરે પુરાય છે?
આંખની સાથે જ સમજણ પણ જરૂરી હોય છે
આ શિલાલેખો અમસ્તા એમ ક્યાં વંચાય છે? @
@ સદગત માતુશ્રીને........
બુધવાર, ઑક્ટોબર 15, 2008
ગીત- પન્ના નાયક
પન્ના નાયકનું આ ગીત હું પ્રેમમાં ઠોકર ખાધેલી નહિં પણ સમજણી થયેલી નારીનું ગીત કહીશ.
આજથી બધા બારણાં બંધ
નથી કોઈનો હાથ જોઇતો - નથી જોઇતો સ્કંધ
પ્રેમ મારો હવે આંધળો નથી
પ્રેમ નથી હવે બહેરો
પ્રેમની પાસે નથી કોઈ
ઉઝરડાયેલો ચહેરો
કાખઘોડી લઈ ચાલવું પડે એવી જિંદગી નહીં અપંગ
અપેક્ષા તો ઓગળી ગઈ
પીગળી સકળ માયા
સપનાં જેવાં સપનાંઓ પણ
લાગતાં જાય પરાયાં
હું તો મારે માણ્યાકરું સંગ વિનાનો સંગ
આજથી બધા બારણાં બંધ
નથી કોઈનો હાથ જોઇતો - નથી જોઇતો સ્કંધ
પ્રેમ મારો હવે આંધળો નથી
પ્રેમ નથી હવે બહેરો
પ્રેમની પાસે નથી કોઈ
ઉઝરડાયેલો ચહેરો
કાખઘોડી લઈ ચાલવું પડે એવી જિંદગી નહીં અપંગ
અપેક્ષા તો ઓગળી ગઈ
પીગળી સકળ માયા
સપનાં જેવાં સપનાંઓ પણ
લાગતાં જાય પરાયાં
હું તો મારે માણ્યાકરું સંગ વિનાનો સંગ
મંગળવાર, ઑક્ટોબર 14, 2008
ગઝલ- રાજેશ વ્યાસ 'મિસ્કીન'
મત્લાના શેરથી જ આ ગઝલ અલગ મિજાજ બાંધી આપે છે. બહારની દુનિયામાં સ્પર્ધા જીતી અને ટોચ પર પહોંચવું એ સૌથી અગત્યનું છે. જ્યારે ભીતર જાઓને તો કોઇ શિખર હોતું નથી અને કોઈ ટોચ નહિં. અને ભીતર જેવો રદીફ લઈને ગઝલ કરવા બેસવુ એ જ મોટા યુધ્ધ જેવી વાત છે..કે પછી આ કવિને ભીતરથી આવું બધું સાહજિકતાથી લખવાની ખાસ સગવડ મળે છે!
શિખર નથી કે ચડાય ભીતર,
હલો-ચલો ત્યાં પડાય ભીતર.
ઊંડે ઊંડે ગજબ ગગન છે,
પાંખ વિના પણ ઉડાય ભીતર.
સદભાગી ખેલે સમરાંગણ,
લખચોરાસી લડાય ભીતર.
બાહરનું બાહર મૂક્યું તો,
ક્યાંય કશે નહિં દડાય ભીતર.
'મિસ્કીન' સળગાવી દે સઘળું,
ખરેખરું જો રડાય ભીતર.
શિખર નથી કે ચડાય ભીતર,
હલો-ચલો ત્યાં પડાય ભીતર.
ઊંડે ઊંડે ગજબ ગગન છે,
પાંખ વિના પણ ઉડાય ભીતર.
સદભાગી ખેલે સમરાંગણ,
લખચોરાસી લડાય ભીતર.
બાહરનું બાહર મૂક્યું તો,
ક્યાંય કશે નહિં દડાય ભીતર.
'મિસ્કીન' સળગાવી દે સઘળું,
ખરેખરું જો રડાય ભીતર.
આના પર સબ્સ્ક્રાઇબ કરો:
પોસ્ટ્સ (Atom)