સાવ તાજી ગઝલ - અનિલ ચાવડા

આજે કાવ્યધારામાં કવિસંમેલન કર્યા પછી અનિલ અને બીજા મિત્રો સાથે ચાની લારી પર ઊભા હતા ત્યારે અનિલે અમને કવિઓને ઈર્ષ્યા આવે એવી વાત કરી, કે આજે બપોરે ત્રણ વાગ્યા પછી એણે સાંજ સુધીમાં ત્રણ ગઝલ લખી!ચાની સાથે એ ગઝલો માણ્યા પછી આજે એમાંની એક તમારી સમક્ષ..કોઈ પણ પબ્લીશરને ઈર્ષ્યા આવે એવી ઝડપે એના એ જ દિવસે..


દુઃખ અને સુખ નામના બબ્બે નિરંતર ધાંધિયા વચ્ચે,
તેં મને ભીડી દીધો છે, સૂડીના બે પાંખિયા વચ્ચે.

ક્યાં, જવું ક્યાં ? જ્યાં સુધી પહોંચે નજર દરિયો જ દરિયો છે,
ચોતરફ્થી પણ હું ઘેરાઈ ગયો છું ચાંચિયા વચ્ચે.

તારી આ અંગત ગણાતી ડાયરીના પેજ અંદર પણ,
સાવ અતડો રાખી મૂક્યો છે મને તેં હાંસિયા વચ્ચે.

મારું આ ખાલીપણું મેં એક બાળક જેમ ઉછેર્યું છે,
છું અહીં હું એકલો સંતાનવાળો વાંઝિયા વચ્ચે.

મજબૂરી - પ્રીતમ લખલાણી

ચોખા
અને મગના દાણાની
ચિંતામાં
બિચારાં
ચકો અને ચકી
એ પણ ભૂલી ગયાં
કે
બચ્ચાં
રામભરોસે
વીજળીના તારે
મોટાં થઈ રહ્યા છે !

*********************
ક્યારેક
કુંભાર પણ
મૂછમાં હસતો હશે
કે માટલાને
ટકોરા મારીને ચકાસતો
માણસ
કેમ
આટલો જલદી
ફૂટી જતો હશે !

ગઝલ - અદમ ટંકારવી

ગુજલીશ ગઝલો માટે જાણીતા ઈંગલેન્ડસ્થિત શ્રી અદમ ટંકારવીની એક ગઝલ -

ક્યાં કશો ય શોક છે કે હર્ષ છે,
સ્વપ્ન ફળ્યાનો હવે શો અર્થ છે ?

ગા લ ગામાં એમનો સંદર્ભ છે,
આ ગઝલનો એટલો બસ મર્મ છે.

એને બરછટ શબ્દથી દુષિત ન કર,
લાગણી કેવી મુલાયમ નર્મ છે.

છે હવે મદહોશ એ સ્પર્શથી,
એ જ વાતે આ પવનને ગર્વ છે.

મારો પડછાયો મને પૂછ્યા કરે,
તેજ ને અંધારમાં શો ફર્ક છે?

ભીંત પર મોર ચીતરો તો ભલે,
ત્યાં ટહુકો ટાંગવાનું વ્યર્થ છે.

અન્યની તો વાત શી કરવી, અદમ
પંડની સાથે જ ક્યાં સંપર્ક છે?

ગીત - મુકેશ જોશી

સ્મરણની ખૂલી જાય વાસેલી બારી ને
તારી હજુ આવ-જા છે
કોઈ જો પૂછે 'કેમ છો', આંખ લૂછી
હસીને કહું છું મજા છે

ચરણ સાથ મૂકીને ચાલ્યાં હતાં,
આંખ ફરતી હજુ એ જ રસ્તાઓ તેડી
નથી એક પગલુંય ભૂંસી શકાતું,
કહો કેમ ભૂંસી શકું જ કેડી

અમે નાવ લીધી હલેસાંય લીધાં, ને
આખી નદી લાપતા છે
કોઈ જો પૂછે 'કેમ છો', આંખ લૂછી
હસીને કહું છું મજા છે

કિતાબોય જૂની હું વાંચી શકું ના,
કે તારાં જ વાળેલાં પાનાં મળે
મળે કોઈ ચિઠ્ઠી, મળે કોઈ પીંછું
પછીથી પ્રસંગો જે ટોળે વળે

સમાધિ સુધી લઈ જતા એ પ્રસંગો
સમાધિ તૂટ્યાની સજા છે
કોઈ જો પૂછે 'કેમ છો', આંખ લૂછી
હસીને કહું છું મજા છે

મને સાચવી રાખવા તેં દીધેલું
એ અડધુંક ચોમાસું છે મારી પાસે
તને પાછું કરવા હવે મારો સૂરજ
સવારેથી નીકળી જતો રે પ્રવાસે

નિરંતર તને શોધતા આ સૂરજને
મળી આગ ઉપર હવા છે
કોઈ જો પૂછે 'કેમ છો', આંખ લૂછી
હસીને કહું છું મજા છે

ગઝલ - સુધીર પટેલ

અમેરિકાસ્થિત શાયર સુધીર પટેલની એક ગઝલ - ઉપાડ બહુ સુંદર છે. સરળ શબ્દો અને શેર એની શેરિયતને સાચવીને જ્યારે છેલ્લા શબ્દોમાં ઉઘડે છે ત્યારે વાહ થઈ જવાય છે.

હોય જે કૈં શક્યમાં મળજો મને,
સાવ પૂરા સત્યમાં મળજો મને.

ના રહે અવકાશ કોઈ તર્કનો,
શુધ્ધ એવા તથ્યમાં મળજો મને.

સ્થિર રાખી ચિત્ત હું વીંધી શકું,
એમ ફરતા લક્ષ્યમાં મળજો મને!

બસ મળો તો આપણા થૈને મળો,
ના કદી પણ અન્યમાં મળજો મને.

કોઈ અંતિમનો નથી આગ્રહ 'સુધીર',
એ જ ઈચ્છું મધ્યમાં મળજો મને!

છે : દ્વાદશી - લાભશંકર ઠાકર

આજે લાઠા દાદાની કવિતાનું પાન કરીએ.

૧)
જોગમાયા બેઠી છે
દીવા જેવી
તગ તગ તાકતી
ચૂસીને
અંતઃસ્તલના અનુદેશનને

૨)
બાવાના બેય બગડ્યાં છે-
વસનઅને નિર્વસન.
ભખભખ ઊંઘતી ટ્રેનમાં
ધસમસતી અંતઃસ્ત્રોતાના
ઉત્તુંગ આવિર્ભાવમાં ખરડાયેલાં
નિર્વસનનેબાવો
ક્યાં ધોવે?

૩)
સુકાયેલા સમુદ્રને
ઊંચકીને
કાચબો ચાલે છે-
જળાશયની શોધમાં.

૪)
છે
બ્રહ્મચાટ ચટકાથી ચાટવાની
તલપ
નિશ્ચયના
જીભ વગરના મોં-ને.

૫)
છે
શ્રુતિઓના અનુશ્રુતિઓના
કડડભૂસ કાટમાળમાં
દટાઈ ગયેલા કાન?
પૂછ્યા કરે છે-
બહેરાશો ઊંચકીને
ઉત્કટ ભાન.

૬)
ચતુર્ભુજાના હાથ
ખરી પડ્યા છે-
સ્વપ્નના કૅન્વાસ પરથી.
જાગ્રુતિના હાથ બે
પોતાનીય બાથમાં
સમાવી શકતા નથી
છે તેને
અને નથી તેને.

૭)
છે હાથ અને હાથા
હથિયારો
બાથ
અને બાથંબાથા
અન્યના
મુકાબલામાં

૮)
છે પ્રથમ પુરુષ એકવચનની
અંગત ઓરડીમાં
અવાજ
પગ ડગ ભરતાનો
અલ્પમાં
અનલ્પના કલ્પમાં

૯)
છે ઘી
ઘી ચાટતી
પૃથક્કરણનું
દ્વૈત પરાયણ.

૧૦)
છે ધૃતિ
નિષ્પલક
ચિરહરણને ચૂપ તાકતી

૧૧)
છે સ્મૃતિ સ્મૃતિના
મનુસ્મૃતિ અનુસ્મૃતિના
ગંજ
કહોવાતા
હું-ના હાલકડોલક જહાજમાં.

૧૨)
છે
નિરાધરતામાં સતત ઊગતા
ઉપમાનો.
ઉપમેય નથી.

આપણે ફીદા થવાનું....નિનાદ અધ્યારુ

નિનાદ અધ્યારુની એક ગઝલ - મત્લા જ ગઝલને ટોચ પર લઈ જાય છે પ્રેમમાં ખુદા થવાની વાત કરીને. મક્તામાં પરદાનો કાફિયા પણ શેરની શેરિયતને જુદી જ કક્ષાએ મૂકે છે..

એક બુદબુદા થવાનું હોય છે,
પ્રેમમાં ખુદા થવાનું હોય છે.

ગમવું કે ન ગમવું એના હાથમાં,
આપણે ફીદા થવાનું હોય છે.

મન ભરીને તું મળી લેજે એને,
આખરે જુદા થવાનું હોય છે.

એ જ વખતે આંસુઓ આવે નહીં,
જ્યારે અલવિદા થવાનું હોય છે.

આપણે દેખાવ કરવાનો 'નિનાદ'
આપણે પરદા થવાનું હોય છે.

ચુનંદા શેર ને મુક્તક - સૈફ પાલનપુરી

મૅટ્રિકની પરીક્ષામાં નાપાસ થવાની ખુશાલીમાં મીત્રોને બાલારામની પિકનિક પર લઈ જનાર શાયર સૈફ પાલનપુરીના કેટલાક શેરો ને મુક્તક માણીએ.....

જીવનની સમી સાંજે મારે જખ્મોની યાદી જોવી'તી
બહુ ઓછા પાના જોઈ શક્યો બહુ અંગત અંગત નામ હતા.

**************

બે ચાર શ્વાસ લઈને જે બાળક મરી ગયું,
એની કને ખુદાની કોઈ બાતમી હતી.

**************

હવે તો 'સૈફ' ઈચ્છું છું કે મૃત્યુ દ્વાર ખખડાવે,
ઘડીભર તો મને લાગે કોઈના આગમન જેવું.

**************

ઘણા દિવસ પછી બારીએ કાગડો આવ્યો,
ને કહી ગયો કે હવે કોઈ આવનાર નથી.

**************

હું તો વિચારતો રહ્યો ખૂણે ઊભો રહી,
મારી નજીકથી જે ગઈ, જિંદગી હતી.

**************

પહેલા સમું તરસનું એ ધોરણ નથી રહ્યું,
પાણી મળે છે તો ય હવે પી જવાય છે.

**************

જીવી રહ્યો છું કિન્તુ જીવન લાગતું નથી,
એવું મરી ગયું ગયું છે કે મન લાગતું નથી.
લાગે છે મારી લાશને ઊંચકી લીધી છે મેં,
દુઃખ આવે છે તો એનું વજન લાગતું નથી.

**************

કદી વસતી મહીં ભૂલા પડ્યા છો ?
હૃદય જેવા હૃદય સાથે લડ્યા છો ?
મોહબ્બત શું છે ? શું સમજાવું તમને -
કદી કોઈ વાર તહેવારે રડ્યા છો ?

ગઝલ - શ્યામ સાધુ

શ્રી શ્યામ સાધુની એક ગઝલ - દરેકે દરેક શેર નવિનતા અને કલ્પનોથી ભરપૂર. એક જ શેર લઈ લો ને મત્લઅ - પહેલા મિસરામાં એમ કહીને તમારુ કુતુહલ વધારે છે કે સમયના હાથમાં કંઈ નથી. તમને થાય કે આટલી મોટી વાત - હવે બીજા મિસરામાં કવિ સાબિત કઈ રીતે કરશે...પછી માછલીની વાત આવે એટલે તમને લાગે કે કુદરતની કંઈ વાત હશે..અને અચાનક કાચ નામનો શબ્દ આવે અને આખો શેર ઉઘાડી આપે..આપણી અંદર બત્તી થાય , અજવાળું થાય અને કવિને દિલપૂર્વક દાદ અપાઈ જાય...આવા જ બીજા શેરો માણો અને ઉઘાડો..

કૈં નથી હોતું સમયના હાથમાં,
માછલી જોયા કરું છું કાચમાં.

એમ લાગે છ સૂરજ ઊંઘી ગયો,
એકલું આકાશ ઊઘડ્યું આંખમાં.

પાંદડા ખખડે અને ચોંકી પડું,
કેટલાં વૃક્ષો ઊગ્યાં છે યાદમાં!

ધારણાની શેરીએ સીધા જજો,
શક્યતાનું ઘર હશે ત્યાં પાસમાં.

કાંચળી માફક તમારું શહેર આ,
મારું હોવું તો હવાની વાતમાં.

ગઝલ - મરીઝ

મરીઝ સાહેબની એક સુંદર ગઝલ -

એવો કોઈ દિલદાર જગતમાં નજર આવે,
આપી દે મદદ કિંતુ ન લાચાર બનાવે.

હમદર્દ બની જાય જરા સાથમાં આવે,
આ શું કે બધા દૂરથી રસ્તા જ બતાવે!

શું એને ખબર કોની નજર પ્યાસી રહી ગઈ?
જે ભેજમાં ચાલે અને પાલવ ન ઉઠાવે.

એ સૌથી વધુ ઉચ્ચ તબક્કો છે મિલનનો,
કહેવાનું ઘણું હો ને કશું યાદ ના આવે.

કોઈ પ્રેમીથી તમારા, વાતોની કલા લ્યે,
એક વાત કરે એમાં ઘણી વાત છુપાવે.

રડવાની જરુરત પડે ત્યાં સૂકા નયન હો,
ને હસતો રહું ત્યાં જ જ્યાં હસવું નહિં આવે.

છે મારી મુસીબતનું 'મરીઝ' એક આ કારણ,
હું મુજથી રૂઠેલો છું, મને કોણ મનાવે?