મંદિરમાં ! - દિનેશ કાનાણી 'પાગલ'

અંધકાર
દિલમાં હતો
ને દીવો પ્રગટાવવા
ચાલ્યા મંદિરમાં !

અધવચ્ચે ઉભેલી સ્ત્રીનું ગીત- ઉદયન ઠક્કર

અધવચ્ચે ઉભેલી સ્ત્રીનું ગીત- ઉદયન ઠક્કર


કવિતા એ ફક્ત અમુક જ વિષય વસ્તુને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવતો સાહિત્ય પ્રકાર નથી. કોઇ પણ વિષયને લઈને એમાં જો કાવ્ય તત્વ સિધ્ધ થતું હોય તો એમાં કવિતા લખાવી જ જોઈએ. પછી ભલેને એ Extra Marital Affair - લગ્નેત્તર સંબંધ અને તેમાંય પરણેલી સ્ત્રીનો વિષય કેમ ના હોય, પણ જો સિધ્ધહસ્ત કવિ હોય તો આ વિષયમાંથી પણ કાવ્ય નિપજાવશે જ. અને કદાચ આ જ કવિની કલમની કસોટી છે અને આ ગીતમાંથી પસાર થાવ અને નક્કી કરો કે ઉદયન ઠક્કરની કલમે આ કસોટી પણ સુપેરે પાર પાડી છે. એક એવી પરણેલી સ્ત્રીની વાત જેને પતિ તો ખૂબ ગમે છે, તો ય મન ક્યાંક બીજે અટવાય છે. કારણ પણ ગીતમાં મળે છે- પતિ મીઠ્ઠો પણ સરવર જેવો છે અને સ્ત્રીની સાથે તાલ મીલાવી વહી શકતો નથી.....



મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.

મારા પૈણાજી કેરી હું સોડમાં સૂતી, ને મુઆ તારા ચ્હેરાને કાં ભાળું?
કશું કાંઠાઓ ભાંગીને આવે છે, હું એને રેતીના ઢૂવાથી ખાળું.
જો કે પૈણાનું સરવરિયું મીઠું, પણ વ્હેવાની ટેવ પડી ગઈ છે જાણે:
મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.

હું તો આ એ આંગણનું સાવ પાળેલું પંખી, ને પૈણાનાં દાણ ચણું, મીઠાં,
ને બૉલ પાછલે પરભાતે મેં ટહુકાઓ રીતસર હારબંધ ઊડતા દીઠાં !
કેમ પાંખ્યું ફફડે છે ? મેં તો માન્યું કે સહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે...
મને અધવચ્ચે ઉભેલા રહેવાની ટેવ શી પડી ગઈ છે જાણે.

ગઝલ- ગુંજન ગાંધી

આપણે તો ક્યાં કદી એ કોઈ પણ ધોરણ હતું?
તું કહે તો વાદળું ને તું કહે તો રણ હતું.

પૂજવા કાયમ હજારો સૂર્ય હો હાજર છતાં,
આગિયાને પૂજવાનું આમ ક્યાં કારણ હતું?

સુખ જેવો તો શબ્દ લખવાની ય કંઈ સગવડ નથી,
ચોતરફથી ભાગ્યને જોયા પછી તારણ હતું.

આ જગતથી હારવું એ રોજની બાબત હતી,
જાત સામે હારવાનું દર્દ સાધારણ હતું.

મેં ઉદાસીની ઇમારત એમ શણગારી હતી,
બારણે એના લટકતું યાદનું તોરણ હતું

પારિજાતનું ઝાડ- ભગવતીકુમાર શર્મા

વૃક્ષમાં ભગવાન જોઈને ભગવતીદાદા જ્યારે ભજન બનાવે ત્યારે કેવી સુંદર વાત બને છે!


હરિ તમે પારિજાતનું ઝાડ......
રહું છાંયડે ઊભો ને હું ઝીલું તમારા લાડ....હરિ.

શ્રાવણમાં આકાશ ઝરેને તમેય ટપટપ વરસો;
સુગંધભીની બાથભરી મુંને ચાંપો છાતી સરસો.

તમે ઊજળું હસો, મુંને તો વ્હાલપનો વળગાડ......હરિ.

ઓરસિયા પર બની સુખડ હું ઘસું કેસરી દાંડી;
ચંદન તિલક કરું તમને: મેં હોડ હોંશથી માંડી.

તમે મ્હેક થઈ કર્યો ટકોરો; ઊઘડ્યાં હૃદય-કમાડ.


હરિ તમે પારિજાતનું ઝાડ...........

ક્યાં વંચાય છે?- નીતિન વડગામા

મનોજ ખંડેરિયાના સાહિત્ય ખેડાણ પર ઉંડો અભ્યાસ કરનાર આ કવિ નીતિન વડગામાની ખુદની કલમની તાકાત તો જુઓ. અને એમનો મા પરનો શેર તો ખરેખર અદભૂત થયો છે.


પગ તળેથી સામટો આધાર સરકી જાય છે
એ જ ક્ષણથી આપણો આ દેહ ઢગલો થાય છે

શોધ યુગોથી સતત જેની અહીં કરતા રહ્યા
છેવટે એ તત્વ પાછું ક્યાં જઈ સંતાય છે?

પુસ્તકો કે પંડિતો પણ જે ન સમજાવી શક્યાં,
એક પળમાં આખરે એ ફિલસૂફી સમજાય છે.

ઝંખીએ સઘળું અહીં ભૂલી જવાના શાપને,
તોય પાછી એક ઘટના એમ ક્યાં વિસરાય છે?

કેદ કરવાની મથામણ માણસો કરતા રહે,
શ્વાસનું પંખી કદી ક્યાં પિંજરે પુરાય છે?

આંખની સાથે જ સમજણ પણ જરૂરી હોય છે
આ શિલાલેખો અમસ્તા એમ ક્યાં વંચાય છે? @



@ સદગત માતુશ્રીને........

ગીત- પન્ના નાયક

પન્ના નાયકનું આ ગીત હું પ્રેમમાં ઠોકર ખાધેલી નહિં પણ સમજણી થયેલી નારીનું ગીત કહીશ.


આજથી બધા બારણાં બંધ
નથી કોઈનો હાથ જોઇતો - નથી જોઇતો સ્કંધ

પ્રેમ મારો હવે આંધળો નથી
પ્રેમ નથી હવે બહેરો
પ્રેમની પાસે નથી કોઈ
ઉઝરડાયેલો ચહેરો
કાખઘોડી લઈ ચાલવું પડે એવી જિંદગી નહીં અપંગ

અપેક્ષા તો ઓગળી ગઈ
પીગળી સકળ માયા
સપનાં જેવાં સપનાંઓ પણ
લાગતાં જાય પરાયાં
હું તો મારે માણ્યાકરું સંગ વિનાનો સંગ

ગઝલ- રાજેશ વ્યાસ 'મિસ્કીન'

મત્લાના શેરથી જ આ ગઝલ અલગ મિજાજ બાંધી આપે છે. બહારની દુનિયામાં સ્પર્ધા જીતી અને ટોચ પર પહોંચવું એ સૌથી અગત્યનું છે. જ્યારે ભીતર જાઓને તો કોઇ શિખર હોતું નથી અને કોઈ ટોચ નહિં. અને ભીતર જેવો રદીફ લઈને ગઝલ કરવા બેસવુ એ જ મોટા યુધ્ધ જેવી વાત છે..કે પછી આ કવિને ભીતરથી આવું બધું સાહજિકતાથી લખવાની ખાસ સગવડ મળે છે!



શિખર નથી કે ચડાય ભીતર,
હલો-ચલો ત્યાં પડાય ભીતર.

ઊંડે ઊંડે ગજબ ગગન છે,
પાંખ વિના પણ ઉડાય ભીતર.

સદભાગી ખેલે સમરાંગણ,
લખચોરાસી લડાય ભીતર.

બાહરનું બાહર મૂક્યું તો,
ક્યાંય કશે નહિં દડાય ભીતર.

'મિસ્કીન' સળગાવી દે સઘળું,
ખરેખરું જો રડાય ભીતર.

સીધો પરિચય- સૈફ પાલનપુરી

સૈફ પાલનપુરીની એક ગઝલ- અને એના વીશેની વાત કરવાની ગુસ્તાખી કર્યા વગર ફક્ત એના તરફ અંગુલી નિર્દેશ કરવો છે કે "કળામય અપેક્ષા"નો ગુજરાતી ગઝલનો યાદગાર શેર આ ગઝલમાંથી મળી આવે એમ પણ બને...



અમારી જિંદગીનો આ સરળ સીધો પરિચય છે
રૂદનમાં વાસ્તવિકતા છે-ને હસવામાં અભિનય છે.

તમે આવો તો એને પણ જરા ઠપકા સમું લાગે
આ મારું મન, ઘણા વર્ષોથી મારામાં જ તન્મય છે.

તને મળવાનો છું હું એટલે હમણાં તો ચૂપ છું પણ
ખુદ તારા વિશે મારાય મનમાં સહેજ સંશય છે.

મને જોઇ નજરને શું સિફતથી ફેરવી લ્યો છો!
તમારી તો ઉપેક્ષા પણ ખરેખર બહુ કળામય છે.

હવે ક્યાં આગ્રહ છે કે "સૈફ" સાકી હો મદિરા હો,
હવે તો શાંત ખૂણો પણ મળે તો એ સુરાલય છે.

ગીત- સંદીપ ભાટિયા

ભગવાનમાં સંપૂર્ણ સમર્પિત થઈને કેવી રીતે મંદિરની અંદર જવું જોઇએ એની ઝાંખી કરાવતું સુંદર ગીત. જીવતરના થાળ અને પાંપણની ચામર જેવી ઉપમાઓથી એ અભિવ્યક્તિથી સભર બળકટ કલમનો દરવખત જેવો જ અનુભવ કરાવે છે....


ઝાંખીપાંખી નજરું પાછાં મંદિરમાં અંધારાંજી
ગામલોકમાં વાતો ચાલે ગિરિધર કામણગારાજી

થાળ ભરીને અમે ધરાવ્યાં કાચાંપાકાં જીવતરજી
પ્રેમથી જમજો અહો મુરારી, સ્મિત, સપન ને કળતરજી
હૃદય વલોવી મિસરી લાવ્યા ઘેલા રે મહિયારાજી

રૂંવેરૂંવે દીવા મોહન અંગેઅંગે ઝાલરજી
મંદિરને એક ખૂણે ઊભા લઈ પાંપણની ચામરજી
ડૂબતી આંખોને છેવટના તમે તૃણસધિયારાજી

ગઝલ - દિલીપ શ્રીમાળી

શનિસભામાં આજે બહુ દાદ પામેલી ગઝલ રજુ કરું છું...કવિ છે દિલીપ શ્રીમાળી...ગુજરાતી કવિતાનો નવો અવાજ.


અગર હું થાઉં વાદળ તો વરસવાનો સમય ક્યાં છે?
અને તું થાય વાદળ તો પલળવાનો સમય ક્યાં છે?

ઉતારી દઉં અહમ પણ એક પળમાં સર્વ ફૂલોનો,
પરંતુ દોસ્ત ફૂલોને મસળવાનો સમય ક્યાં છે?

ઘણી એ ઠોકરો વાગી હતી અમને ઘરે જાતાં,
હું સંભાળીને ચાલું છું, લથડવાનો સમય ક્યાં છે?

ન પૂછો કેમ પડતાંવેંત ડુબી જાય છે પત્થર,
પરંતુ સત્ય એ છે એને તરવાનો સમય ક્યાં છે?

પડ્યું છે ક્યારનું એ સાવ ખાલ મંચ મારામાં
ઘણાએ પાત્ર છે ભીતર ભજવવાનો સમય ક્યાં છે?